Gizli Örgüt ve Cemiyetler

Carbonari Cemiyeti (Karbonariler )

Carbonari Cemiyeti (Karbonariler )
Yazan : @Dünya Dinleri Tarih : Kategori : Gizli Örgüt ve Cemiyetler Yorumlar : 0 Okunma : 19821 Beğen : 0

Karbonari cemiyeti geçen yüzyıl kendisinden çok bahsettir mistir. Muhtelif romanlar konularında onu sahneye koymuşlardır. Tertip ve komploları iyi bilinmekle beraber menşeleri hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Karbonarizm'in atalarının oduncu, kömürcü gibi tamamiyle zararsız bir cemiyet olduğu zannedilmektedir. Bu bir nevi kumpanya. olup, adından da anlaşılacağı gibi oduncu ve diğer orman işçilerinin topluluğu idi. Fakat içinde cemiyetin bütün sınıflarından insanlar mevcuttu. Bu orman masonlarının toplantı yeri tercihan açık hava olup, giriş merasimleri yapılır, işaret ve tanışma parolaları kullanılırdı, içtimai karşılıklı yardım ve iyilik yapmayı bu cemiyet geliştiriyor, eğlenip mesut olmayı eğitiyordu. Bu masum topluluktan polisin ağzına düşen İtalyan ve Fransız Karbonari cemiyetlerine nasıl geçilmiştir?

Napolyon'a karşı kurulan, Filadelfiyalılar veya Olempliler gizli cemiyetinin kurucusu meşhur general Mallet'in arkadaşı olan albay Oudet'in bu cemiyette bir rolü olduğu tespit edilmekle beraber cemiyetin teşkilâtı bir esrar perdesine bürünmektedir. Oudet doktrinlerini yaymak için İtalyan Karbonari cemiyetinin menşei olduğu tahmin edilen Jura kömürcülerine dayanmakta idi. Frankmasonlukla Karbonari arasındaki münasebetler de esrarengizdir.

İtalyan Karbonarî'leri

Karbonari cemiyeti güney İtalya'ya Murat'ın Napoli krallığı zamanında Fransızlar tarafından sokulmuştur. Jura kömürcüleri cemiyeti örnek alınarak bu cemiyet düzenlenmişti, İtalyan Karbonarilerinin gelişmesi Murat'ın polis nazırı yaptığı Maghella zamanında olmuştur. Maghella Napolyon'un muhasımı olup 1814'te müttefiklere katılmaya Murat'ı ikna, etmişti. Maghellaf'ın ideali anayasası olan meşrutî İtalya'nın bağımsızlığı idi. Bu gaye ile Napolyon ve Burbonların mutlak bir iktidarına karşı Karbonari cemiyetinden faydalanılmış ti, Cemiyet olağanüstü bir çabuklukla gelişerek kuvvetlendi. J. Her on Lepper'in belirttiği gibi Kalabr ve Abruz şehirlerinde ikamet eden bütün erkekler cemiyete girmişlerdi. Karbonarfler bütün sosyete sınıflarından mensuplarını toplayarak devlet içinde devlet haline gelmişlerdi. Mensuplarına askerî emirler vererek, onların suçlarını bile gizli mahkemelerinde yargılıyorlardı, Umumî mahkemeye kendi gizli mahkemelerinin müsaadesiyle müracaat edilebiliyordu. Napoli kralı Ferdinand'ın polis nazırı Kanoza rakip olarak kurduğu Kalderari cemiyetiyle Karbonarilere karşı mücadeleye girişti. Fakat üyelerin aşırı derecede irtikaplarından bu cemiyet krallığın emriyle 1816 da kapatıldı. Bu arada Karbonari'ler gittikçe kuvvetlenirken Kalabr ve Abrüz şehirlerinde teşkilâtlanan bazı cemiyetlerin üyeleri siyasi cürümler işliyorlardı. İmparator onlarla savaşmak için bir İngiliz generaline başvurmuştu. Diğer mutedil cemiyetler ise orta kuzey İtalya'nın muhtelif devletlerini mühimseyerek kuzey İtalya'daki Avusturyalıları kovmak gayesiyle çalışıyorlardı, İtalyan Karbonarilerinin tarihçesi çok karışık olduğundan fazla tafsilâtına girişecek değiliz.

Yalnız, Avusturyalılar tarafından İtalya'nın bağımsızlığının bertaraf edildiğini işaret edelim. Bununla beraber bu hareket sönmedi ve XIX ci asırda Karbonarism gayesine erişmek için çoğalmakta devam etti. 1821'den sonra muhtelif Karbonari mensubu memleket dışına kaçarak teşkilâtlar kurdular. Ancak bütün İtalya'da muhtelif isimler altında ihtilâlci cemiyetler mevcuttu. 1831 ayaklanmasında Avusturya İtalya üzerindeki hâkimiyetini yeniden kurdu.

Nihayet ihtilâl hareketinin idaresi el değiştirerek ilk hasımlara geçti. 1834 Nisanında muhtelif memleketlerden kaçan siyasî şahıslar Bern şehrinde toplanarak beynelmilel ihtilâlci bir cemiyet kurdular: Genç Avrupa. Bu cemiyet daha ziyade İtalyan (Mazzini) nin eseriydi.

İtalyan'nın kuruluşunda ve Avusturya hakimiyetine karşı savaşmada bu gizli cemiyetlerin faaliyetleri bilinmekte olduğundan Avrupa tarihlerinde yazılı olan bu kışımın tafsilâtına girişmeyeceğiz. Napolyon Bonapart'ın bir Karbonari üyesi bulunduğunu ve yeminine sadık kalarak İtalyan'nın bağımsızlığına çalıştığını herkes bilmektedir.

Fransız Karbonari'leri

Karbonarizm'in meraklı bir gelişme seyri takip ettiğini görmüştük. Nitekim İtalya da kömürcülerin, yardımlaşma topluluğu şeklinde başlayarak önemli bir siyasî iktidara sahîp olduğunu inceledik. Bu topluluğu 1820'de kısa bir zaman sadece Avusturyalılar mağlup edebilmişlerdi. Napoli'den gelen iki Fransız genci aralarına beş Fransız arkadaşlarını da alarak yedi kişilik bir Karbonari locası kurmuşlar ve bütün Fransa'ya yayılmışlardı. Tesir ve adet bakımından çoğalmak için iyi tertiple gizlilik ve emniyete itina ediyorlardı. Yeniden intisap eden üyelerin seçiminde en büyük titizlik gözetiliyordu. Toplantılar ıssız yerlerde gece yapılıyordu. Bütün emirler hemen yerine getiriliyordu. Cemiyet mensupları umumi yerlerde ihtiyaç hasıl olursa işaretlerle muhabere ediyorlardı. Cemiyete giren aday bütün monarşilere kin güdeceğine yumruğu ile yemin ediyordu.

Yeni bir loca kurulacağı zaman kurucu büyük locanın 2 üyesi yeni locanın ilk üyesini cemiyete kabul ederek o locanın reisi yapıyorlardı. Kendileri de reis yardımcıları olarak sansür yapıyorlardı. Yeni başkan. bile onların hangisinin daha kıdemli olduğunu bilmezdi. ihanet riskini bertaraf etmek için bir locanın üyeleri 20 olarak tahdit edilmişti. Localar arasında da her türlü muhaberat ve münasebet yasaktı, 1822'de Fransa'da askerler, işçiler ve Öğrencilerden müteşekkil takriben 60.000 Karbonari üyesi vardı. Teşkilâtın başlıca gayesi monarşiyi kuvvetle yıkmaktı. Cemiyetin her mensubu bir tabanca ve 20 kurşun taşıyabilirdi. Cemiyetin reisi La Fayette idi. Diğer şefleri Manuel d'Argenson'da harekâta nezaret ediyorlardı.

Çok merkezileşmiş teşkilâtına rağmen bu cemiyet iktidarı tahmin ettiği gibi çabuk ele geçirememişti. 29 Aralık 1821 Bedfort'ta başlayacak umumi ihtilâl için kararlaştırılmış tarihti. Fakat tespit edilen randevuya La Fayette'nin çok geç gelmesi umumi bir fiyasko oldu. Bu arada kraliyet polisi hazırlanan bu geniş çalışmaları keşfetmiş bulunduğundan Marsilya, Lion, Saumur, La Rochelle'deki teşebbüsler neticesiz kaldı. Sonuç olarak şiddetli bir bastırma hareketinin ölçüleri çabuklaştırıl-di. Akisler yapan gürültülü bir duruşmadan sonra La Rochelle'nin 4 şefinin Paris'te kafaları kesildi. Bundan başka cemiyette birlik yoktu. Taşra üyeleri isimlerini bile bilmedikleri şeflere itaat etmekten şikâyet ediyorlardı. Bununla beraber Fransız Karbonarileri 1830'a kadar (kralın yeniden tahta çıkmasına) restorasyona karşı komplolar yapmağa devam ettiler. Karbonari mensupları Louis Philippe'ye düşman ihtilâlci cemiyetler kurarak 1848 Cumhuriyetinin kurucuları olmuşlardır.

Karbonari'nîn Teşkilâtı

1814 de kuruluşundan beri İtalyan Karbonarileri eski kömürcülerin ve masonların teşkilâtlarını kopya etmişlerdi. Mensupları çırak ve usta gruplarına ayrılmıştı, Mezhebin merasim usulüne göre locaları kareli tahta kaplama olurdu. Bir uçta dört köşe olmayan bir kütük bulunur ve orada usta otururdu. Kütüğün üzerinde bez örtü, su, tuz, haç, ağaç yaprakları, sopalar, ateş, toprak, akdikenden bir taç, bir makara iplik ve rumuzları tamamlamak için mavi kırmızı ve siyah üç kurdele bulunurdu. Ustanın arkasındaki duvarda bir üç-gen ustanın isminin baş harflerini taşımaktadır. Soldaki üçgen de locanın armasını taşırdı, Sağdaki iki üçgende ise çırakların gizli isimlerinin baş harfleri bulunurdu. (Alta Vendita) büyük locası Napoli'de bulunur, teşkilâtın talimat ve nizamlarını yapardı. Altın kitapla cemiyetin statüsünü, siyah kitapta da cemiyete kabul edilmeyen adayların ve herhangi bir sebeple çıkarılanların listesi yazılı bulunurdu. Giriş merasimi tamamen dini mahiyetteydi. Gözleri bağlanan çırak adayı baltanın üzerine cemiyetin sırlarını ifşa etmeyip birbirlerine yardım edeceğine yemin ederdi. Usta rütbesinde merasimi yapan Pilat adını alırdı. Onun Kaif ve Herot adında iki yardımcısı vardı. Gözleri kapanmış aday merasim esnasında bir haça bağlanırdı. Gizlenmiş üyeler Avusturya askerleri farz edilerek tüfeklerini boşa atarlardı.

Bastırılma hareketinin başarısıyla polis tarafından takip edilen Karbonari tasfiye edildi. Mazzini gençliğinde Doria isimli bir tarafından cemiyete intisabını şöyle anlatır: (O bana, hükümetin zulümlerinin toplantıları mümkün kılmadığını ve gayeye erişmek için ihtiyatlı olmak lâzım geldiğini öğretti. Bazı deneme ve merasimlerden benim kurtulacağımı belirterek kesin ve kararlı hareketlerim, talimatlara itaatim ve fedakârlığım hususunda beni sorguya çekti. Sonra beni diz çoktur erek kınından bir hançer çekti. Mensupların söylediği yemin formülünü bana tekrarlattı. Arkadaşlarımı tanıyacağım iki üç işareti de bana öğretti).

Fransız Karbonarilerinin merasimleri İtalyan Karbonarilerinin merasimlerinde hâkim olan dinî tesirden sıyrılmıştır.



Yazar Hakkında

  • @Dünya Dinleri

    @Dünya Dinleri

    Bırakın Fikirleriniz Özgür Kalsın ! https://www.alternatifforum.org

    Dunyadinleri.Com Yöneticisi