İsnâaşeriyye (İmamî Şiîlik, İmamîye-i İsnâ‘aşer’îyye ya da Onikiciler) (Arapça: اثنا عشرية, "Athnā‘ashariyyah" / "Ithnā‘ashariyyah"),On İki İmam'a inanan Onikicilik mensuplarını tanımlamak için kullanılan tabir. On İki İmama inanmalarından dolayı (Onikicilik/On İki İmamcılık) olarak adlandırıldıkları da olur.

İsnâaşeriyye mensupları

Caferiler, Kızılbaşlar, Kalenderiler, Aleviler, Nimetullahiler ve Bektaşiler gibi tarikat gruplarının hepsi İsnaaşeriyye mensubudur.

İsnâaşeriyye mezhebinden olanlar, imamlara inanç gibi Şiilik inancının birçok öğretilerini ilişkin mezheplerle paylaşsalar da İsmaililerve Zeydiler ile imam sayısında uyuşmazlar. Ayrıca imamların teselsülü konusunda da birleşemezler. Genel olarak imamın tanımı ve rolü konusunda da farklı görüşleri bulunmaktadır.

Genel bakış

Sünnilik ve Şiilik arasındaki farklılık, Şiiliğin Muhammed'den sonra ilk yöneticinin hem peygamberin vasiyetiyle, hem de ilahî seçimleAli bin Ebu Talib olması gerektiğine inanılmasıdır. İsnaaşeriyye'de son imam olan Muhammed Mehdi'nin çocukken kaybolup bugüngayba halinde bulunduğu ve ilerde tekrar Mehdi olarak Dünya'ya geleceğini kabul ederler. Takriben Şiilerin %85’i Onikici olup Şii Müslüman denirken genelde İsnaaşeriyye'den olanlar kastedilir.

İsnaaşeriyye inancına göre;

İslâm peygamberi Muhammed Mustafa'nın kızı Fâtıma ve dâmâdı Ali soyundan gelen On İki İmam kanalıyla gelen sözlerihadis olarak kabul eder ve bunları en güvenilir olarak görürler.

Bilhassa İslâm peygamberi Muhammed'in kuzeni, dâmadı ve peygamberin ilk hanımı olan Hatîce'den sonra İslâm'ı ikinci olarak kabul eden, Ehl-i Beyt'in başı ve peygamberin bugüne kadar gelen soyunun tek babası olan Ali'nin teselsülünüSünnîlerin hilâfına Hilâfetin yerine esas kabul ederler. Onlara göre Ali, Müslümanların çoğunluğunca kabul edilen dördüncü halife olmaktan ziyade ilâhî tasdik edilmiş ilk imâmdır. Bu imâmlara "İlâhî Halîfeler" de derler.

Fıkıh usûlü olarak kıyas yerine aklı kabul ederek içtihadı önemserler.

Sünnîlerin makbul halife kabul ettikleri Ebu Bekr-i Sıddık, Ömer bin Hattab ve Osman bin Affan kanalıyla gelen hadisleri kabul etmez, onları model almazlar.

Muhammed ve kızı Fatıma Zehra'nın yanı sıra Oniki imama mâsumluk ve yanılmazlık atfederek sadece bu grubun sözlerini ve örnekliğini kabul ederler.

İsnâaşeriyye mezhebinin yaygın olduğu yöreler

İmamîye-i İsnâ‘aşer’îyye inancı Azerbaycan, Bahreyn, Lübnan, Irak ve İran’da çoğunlukça benimsenir. Arnavutluk, Suriye veTürkiye’deki Alevîler, kendilerini Onikici saysa da ana görüşten önemli ölçüde ayrılan inançları vardır. Onikicilik inancı Afganistan,Birleşik Arap Emirlikleri, Nijerya, Hindistan, Katar, Kuveyt, Pakistan ve Tanzanya’da da büyük azınlıklarca kabul edilir. Daha küçük azınlıklar, Avrupa ve Amerika’nın yanı sıra Endonezya, Gana, Kenya, Malezya, Mısır, Senegal, Sudan, Suûdi Arabistan,Umman, Yemen gibi Dünya’nın birçok başka ülkesinde mevcuttur.