Şafii Mezhebi Usulü

Şafii Mezhebi Usulü
Yazan : @Dünya Dinleri Tarih : Kategori : Şafii Mezhebi Usülü Yorumlar : 0 Okunma : 2151 Beğen : 0

Şahit olduğu ilmi karmaşa kendisini dinin yorum yoluyla tahrife uğraması endişesine sevkettiğinden Şafii, ictihad için bir meşruiyet şeması işlevi görecek ve dini mesaili objektif kriterler çerçevesinde ele alma imkanı verecek bir metodoloji geliştirmeye çalışmıştır.

Gerek günümüze kadar gelmiş ilk usul-i fıkıh eseri olan er-Risalesi gerekse bu eksendeki diğer eserleri bir anlamda usule ait gündemin tesbitini hedefleyen bir içeriğe sahiptir. Sonraki süreç burada dökümü yapılan haber-i vahid, sahabi kavli, icma, amel-i ehl-i Medine, kıyas, istihsan, nasih-mensuh, umum-husus, emir-nehiy gibi usule ait konuların ayrı ayrı işlenmesi istikametinde seyretmiştir. Nitekim isa b. Ebanın Hanefiler adına ele aldığı haber teorisinin odağında haber-i vahid bulunmaktaydı. Şafiinin vefatından sonra başta onun bir müntesibi olarak ortaya çıkıp ardından başka bir yol geliştiren Davud b. Ali ez-Zahirinin kıyasa karşı başlattığı mücadele, III. (IX.) yüzyılın ikinci yarısından itibaren ibtalül-kıyas ve isbatül-kıyas ekseninde bir reddiye literatürü oluşturmuştur. Münferit usul konuları etrafında cereyan eden tartışmalara ve ilmi faaliyetlere mantık, kelam ve dil alanındaki birikimin sonuçları da eklenince klasik usul telifatı ortaya çıkmaya başlamıştır. Kelama mesafeli duran Şafii-nin usul yönü, talebeleri arasından daha çok kelama eğilimli Kerabisi ile Müzeni-nin dikkatini çekmiş olmasına rağmen onlar hocalarına ait usul birikimiyle yetinmiş görünmektedir. Mihne sonrasında Mu‘tezile kamuoyunda ortaya çıkan infialin tesiriyle Şafii kendi anlayışını gözden geçirme ihtiyacı duymuş, bu arada Mu‘tezile-nin kelam alanındaki tekeli kırılmış ve rakip anlayışlar oluşmaya başlamış, bu da o güne kadar kelama mesafeli duran çevrelerin kelama ilgi duymasını etkilemiştir. Bu bağlamda Şafii çevrelerinin kelama karşı geleneksel soğukluğu İbn Süreyc ile nihayet bulmuş, onun bu alandaki başarısı pek çok Şafii fakihinin kelamla ilgilenmesine yol açmıştır. Özellikle Eş‘arinin Mutezileye karşı alternatif bir kelam sistemi ortaya koyması Şafii çevrelerinde bu ilgiyi daha da arttırmış, Eşari kelamını benimseyen Şafii ve Maliki fakihleri usul konularını bu anlayışla işlemiştir. Amelde Şa-fii olan ve Mu‘tezilenin en önemli teorisyeni sayılan Kadi Abdülcebbar ile öğrencisi Ebül-Hüseyin el-Basri ve Maliki-Eş‘ari kelamcısı Bakıllani kelam ekseninde usul-i fıkıh kitapları kaleme alan ilk müelliflerdir. “Tarikatül-mütekellimin” adı verilen bu çizgide eser verenler arasında Şafii usulcüleri üstünlüğü ellerinde tutmuşlardır. Hüsün ve kubhun eşyanın kendisine ait nitelikler sayılmayıp bunlara ilişkin emir ve nehye bağlı olduğu ilkesinin benimsendiği Şafii usulünde (Cüveyni, I, 79-84) şer‘i deliller ;

Kitap, sünnet,

İcma ve sahabi kavli,

Kıyas ve

İstishab ana başlıkları altında işlenmiştir. Başlıka tıklayarak detaylı bilgi alabilirsiniz.



Yazar Hakkında

  • @Dünya Dinleri

    @Dünya Dinleri

    Bırakın Fikirleriniz Özgür Kalsın ! https://www.alternatifforum.org

    Dunyadinleri.Com Yöneticisi