İbn Süreyc ile başlayan süreçte Şafii mezhebi mensubu fukaha hem mezhep mensuplarına hem dışarıya yönelik ilmi faaliyetler yürütmüştür. Mezhep içindeki tedris faaliyetlerinde hoca ya kendisine veya önceki bir otoriteye ait bir metni o güne kadarki birikim eşliğinde açıklarken öğrenciler ta‘lik adı verilen -sonraki telifatın ana malzemesini teşkil edecek- ders notları oluşturuyordu. Telif faaliyetlerinde ise çoğunlukla Müzeni’nin el-Muhtasar’ı etrafında dönen bir şerh ameliyesi hakimdi. Daha sonra İmamü’l-Haremeyn el-Cüveyni’nin kendi zamanına kadarki mezhep birikimini özetleyen Nihayetü’l-matlab fi dirayeti’l-mezheb’i öğrencisi Gazzali tarafından kademeli bir ihtisar işlemine tabi tutulmuş, Ebu İshak eş-Şirazi’nin eserleriyle birlikte bunlar Şafii ilim çevrelerinin ilgi odağı haline gelmiştir. Bunların bir kısmı tedris faaliyetlerinde ders kitabı olarak takip edilirken bir kısmı şerhlere konu yapılmıştır. Öte yandan IV (X) ve V. (XI.) yüzyıllardaki şartlar, bilhassa mezhepler arasındaki rekabet, mezhep mensubu fakihleri kendi mezhep birikiminin meşruiyetini temellendirip gücünü ispatlama gayretine, yani dışarıya karşı da üretim yapmaya sevketmiştir. Bu konuda Şafiiler açısından Selçuklular devri ve özellikle Nizamülmülk’ün Nizamiye medreselerini kurması bir dönüm noktası teşkil eder. Bu devirde Şafii mezhebi hem Irak hem Horasan bölgesinde olabildiğince güçlenmişti.

İbn Süreyc ile birlikte teşekkülünü tamamlayan mezhep, onun vefatından sonra Irak bölgesi Şafii mezhebi reisliği kendisine geçen Ebu İshak el-Mervezi ile (ö. 340/951) gelişim sürecine girmiştir. Mervezi fetva ve tedriste tartışmasız isim haline gelmiş, Kitabü’l-husus ve’l-umum, el-Fusul fi marifeti’l-usul ile Müzeni’nin el-Muhtasar’ına sekiz ciltlik bir şerh yanında Müzeni’nin itirazlarını değerlendirip bazan tercih edip bazan eleştirdiği et-Tavassut beyne’ş-Şafii ve’l-Müzeni li-materaża bihi’l-Müzeni fi’l-Muhtasar adındaki eserini yazmıştır. İbn Kadi Şühbe, imam düzeyinde yetmiş Şafii fakihinin Ebu İshak el-Mervezi’nin derslerine katılıp çeşitli yerlere dağıldıklarını belirtir (tabaķat, I, 77). Onun önde gelen talebeleri şunlardır: Ebü’l-Hasan el-Eş‘ari, Zahir b. Ahmed es-Serahsi, Ahmed b. Ali el-Cevbakī, İbn Ebü’l-Kadi, İbn Haddad el-Kinani el-Mısri, Ebu Hafs Ömer b. Muhammed b. Mes‘ud el-İsferayini, İbn Ebu Hüreyre, Ahmed b. Muhammed et-Tebesi (Nişabur’da ilmi faaliyet göstermiş, 1000 varaklık Taliķa’sını yazmıştır dunyadinleri.com), Ebu Hamid el-Merverruzi (el-Cami fi’l-mezheb ve Şerĥu Muhtasari’l-Müzeni adlı kitaplar yanında usul-i fıkha dair bir eser telif etmiştir), Ebu Muhammed Abdullah b. Ali el-Kūmisi, Ebu Sehl es-Su‘luki, Ebu Zeyd Muhammed b. Ahmed el-Mervezi, Ebu Bekir el-Mahmudi, Ebu Bekir Ahmed b. Muhammed b. Sibi, Ebu Feyyaz el-Basri, Ebu İshak el-Mihrani, Ebü’l-Kasım Abdülaziz b. Abdullah ed-Dareki, Ebü’l-Hasan el-Masercisi, Ebu Ali Muhammed b. Ali el-Belazüri, Ebu Muhammed Abdullah b. Muhammed el-Bafi (Melchert, The Formation, s. 103-104).