Hristiyan Kutsal Metinleri

Hıristiyan Literatüründe Mistik Yazılar

Hıristiyan Literatüründe Mistik Yazılar
Yazan : @Dünya Dinleri Tarih : Kategori : Hristiyan Kutsal Metinleri Yorumlar : 0 Okunma : 3016 Beğen : 0

Hıristiyan literatüründe mistik çalışmalar büyük oranda X. yüzyıldan sonraki döneme tekabül eder. O güne kadar kilisede hakim olan rasyonel felsefenin artık yeterli olmaması şeklinde tezahür eden kendi iç dinamikleri dışında mistik literatürün gelişmesinin X. yüzyıl sonrasına denk düşmesi iki dış sebeple ilişkilidir. Bunlardan biri, bu tarihte Avrupa’da feodal toplumun çöküşüyle birlikte gelen sıkıntılı bir atmosferin yarattığı karışıklıklardır. Kilisenin merkezi otoritesini sarsan pek çok heterodoks tarikatın ortaya çıkışının aynı döneme rastlaması bir tesadüf değildir. İkinci önemli sebep, özellikle XIV. yüzyıldan itibaren İslam ve kısmen yahudi mistisizminin katkısında aranmalıdır. Avrupa Hıristiyanlığı’na bu kanal herhalde her iki mistik kültürün yoğunlaştığı İspanya aracılığıyla açılmıştı. Mistik literatürün temel konusu Tanrı’nın yüceliği, insanın O’nun karşısındaki aczi, fakat İsa ile birleşme suretiyle Tanrı’ya yakınlaşma çabasıdır. Mistik literatürde zengin imajlar vardır ve bunlar çok defa isa etrafında oluşmuştur. İyi bilinen örneklerden ilki Doğu’dan çıkar. X-XI. yüzyıllar arasında yaşayan Ermeni mistiği Narekli Gregory, temel eseri Matean Oghbergowt’unda (Ağıt kitabı) insanın Tanrı’ya olan bağımlılığını şiirsel bir ifadeyle dile getirir. Ayrıca Neşideler Neşidesi’ne yaptığı yorumları içeren bir de tefsir kitabı vardır.

XI ve XIII. yüzyıllar arasında yaşayan Avrupa Hıristiyanlığı’nın üç büyük mistiğinden ilki Claivauxlu Bernard’dır. Teolog olan ve reformcu mahiyette fikirleri bulunan Bernard çoğu İsa sevgisini işleyen mistik eserler kaleme almıştır. Onun tefsir mahiyetinde çalışmalar yaptığı da bilinmektedir. İkinci önemli mistik Güneşe İlahi, Tembihler ve Ahid adlı kitapları ile tanınan Assisili Francis, son isim ise Alman mistiği Meister Eckhart’tır. Ona ait 110 vaaz, on sekiz risale ve altmış parçadan oluşan broşür günümüze ulaşmıştır.

XIV. yüzyılda yazarı bilinmeyen, fakat mistik çevrelerde oldukça etkili olan The Cloud of Unknowing adlı bir kitap ortaya çıkar. İngilizce yazılmış olan bu eserin kaynağı genellikle Dionysius Areopagite’nin Theologia Mystica adlı eserine kadar çıkarılmaktadır. XIV ve XV. yüzyılın kesişme noktasında ortaya çıkan en önemli mistik Thomas À Kempis’tir. Bir Alman mistiği olan Kempis’in çok sayıda şiir, vaaz ve risalesi vardır. En önemli eseri ise De imitatione Christi et contemptu omnium vanitatum mundi’dir.

XVI. yüzyılın iki büyük mistiğinden ilki İspanyol John of the Cross’tur. En önemli eserleri Noche obscura del alma (Ruhun karanlık gecesi), Cantica espiritual (Manevi ilahi) ve Llama de amor viva (Aşkın canlı alevi) adlarını taşımaktadır. Diğeri ise Avilalı Teresa’dır. İspanyol kökenli olan bu kadın mistiğin en tanınmış eseri rahibelere öğütleri içeren, mistik ağırlıklı, mükemmellik yoluna ve ibadete adanmış bir hayatı temsil eden The Interior castle’dir (Batıni kale). XVII. yüzyılın son önemli mistiği Lutherciler arasından çıkan Jakob Boehme’dir. İki önemli eseri Şafağın Başlangıcı ve Mesihe Giden Yol’da isa’ya olan bağlılığı vecd ifadeleri içinde dile getirir.

XVII ve XVIII. yüzyıllardan başlayarak hıristiyan mistik literatüründe bir zayıflama görülür. Bu dönemde Fransız Madame Guyon ve Emanuel Swedenborg gibi bazı önemli mistikler çıkmışsa da bunların çalışmaları zayıf imajlarla doludur ve psikolojik olmaktan ziyade felsefidir. XIX. yüzyıldan itibaren hıristiyan mistisizminde teosofistlerin etkisi görülürse de bu tarihten sonra mistik literatür gittikçe fakirleşmiş ve XX. yüzyılda neredeyse tamamen kaybolmuştur.



Yazar Hakkında

  • @Dünya Dinleri

    @Dünya Dinleri

    Bırakın Fikirleriniz Özgür Kalsın ! https://www.alternatifforum.org

    Dunyadinleri.Com Yöneticisi