Ezarika ya da Ezarikiler, Bunlar Hanife oğullarından olan Nâfi bin el-Ezrak'a tâbi olan Harici fırkasıdır. Hanife oğullan. Haricilerin en kuvvetlileri ve en kalabalık olanları idi. Abdullah bin Zübeyr'den ve Emevilerden gelen darbelere ilk maruz kalanlar da bunlardı. Abdullah bin Zübeyr'in ve Emevilerin komutanları on dokuz sene, Nâfi'nin liderliğindeki Haricîlerle savaştılar. Nâfi, savaş meydanında öldürüldü. Ondan sonra liderliği, oğlu Ubeydullah aldı. Daha sonra liderlik, Katarî b. el-Fucae'ye intikal etti. Katarî döneminde, Emeviler adına, Harici­lerle savaşan kişi, Emevlîerin El-Muhalleb bin Ebi Sufra adlı dâhi ko­mutanları idi. Muhalleb, girişeceği hareketten önce Haricîleri birbi­rine düşürür, ondan sonra onlarla savaşa girişirdi. Bu nedenle Ka­tarî döneminde Haricîler gitgide zayıfladı. Zira bunlar, kendi arala­rında anlaşamıyor, savaş meydanlarında anlaşmazlıklnnm kötü so­nuçlarına uğruyorlardı. Diğer yandan, bütün müslümanlar bunların aleyhlerine dönmüştü. Sonra bunlar öteki guruplara karşı çok katı ve sert davranıyorlardı.

Hariciler, Muhaîleb ve ondan sonra gelen komutanlar dönemin­de devamlı olarak yenildiler ve nihayet etkinlikleri tamamen kay­boldu.

Ezarika'yı diğer Haricî fırkalarından ayıran temel prensipler şunlardır.

a) Bunlar, kendilerine karşı çıkanlram sadece mümin olmadık­larına değil, aynı zamanda müşrik olduklarına, ebedî olarak cehen­nemde kalacaklarına ve kanlarının helâl olduğuna inanırlar.

b) Kendilerine karşı çıkanların memleketleri onlara göre «Dârül Harb» dır. Oralarda «Dârül Harb» da helâl olan herşey helâldir. Meselâ: Çocukların, kadınların öldürülmesi, esir alınması, muhalif­lerinin köleleştirilmesi, savaştan geri kalanların öldürülmesi onla­ra göre helâldir.

c) Ezarika'nm görüşlerinden biri de şudur. Onlar, kendilerine muhalif olanların çocuklarının, ebedi olarak cehennemde kalacağı­nı söylerler. Başka bir ifade ile, bunlara göre muhaliflerinin kâfir olmalarına yol açan günahlar, çocuklarına da sirayet eder ve onları cehennemlik yapar.

Halbuki çocuklar hiçbir günah işlememişlerdir. Fakat bu görüş, fikri bir sapıklıktan başka birşey değildir.

d) Yine bunların fıkhı görüşlerinden biri de şudur: Bunlar, zi­na edenin «recm» cezasını kabul etmezler. Kur'an-ı Kerim'de zina eden erkek ve kadına sopa atılmasından başka bir ceza bulunmadı­ğını, bu sebeple «recm», cezasının Kur'an'da zikredilmediğini ileri sürerler ve bu cezanın hadis ile de sabit olmadığını iddia ederler.

e) Bunlara göre iftira cezası» sadece namuslu kadınlara ifti­ra edenlere tatbik edilir. Namuslu erkeklere iftira edenlere bu ceza uygulanmaz. Çünkü «Ezarika» şu âyet-i kerime'nin sadece dış görü­nüşüne bakarlar, mânâsını anlamaya çalışmazlar. «İffetli kadınlara zina isnad edip te sonra bu iddialarını doğrulayacak dört şahit geti­remeyenlere seksen değnek vurun. Onların şahitliklerini de ebediyyen kabul etmeyin. İşte onlar, fâsıklarm tâ kendileridir.»

Bu âyet-i kerime, namuslu erkeklere zina iftirası yapanların ce­zasını zikretmemiştir.» derler.

f) Ezarika, peygamberlerin, küçük ve büyük günahları işleye­bileceklerini kabul ederler.

Görüldüğü gibi Ezarika'nın bu son görüşü kendilerinin diğer görüşleriyle çelişmektedir. Çünkü onlar, bir taraftan büyük günah işleyenin kâfir olduğunu iddia ederler, diğer taraftan peygamberle­rin de büyük günah işleyebileceklerini kabul ederler. Bunlara göre peygamber bazan küfre gidip sonra tevbe edebilir. «Ezarika» bu gö­rüşünü şu âyet-i kerime'den aldığını iddia eder. «Ey Muhammed, biz sana apaçık bir fetih ihsan ettik.» «Allah, bu fethi sana, geçmiş ve gelecek günahlarını bağışlamak, üzerine olan nimetini tamamlamak, seni dosdoğru bir yola iletmek ve seni şanlı bir zaferle muzaffer kıl­mak için ihsan etti.