Hanbeli usul kitaplarında bu delil Kitap, Sünnet ve icmadan sonra dördüncü sırada yer alır. İbn Kudame, şer‘i hükümlerin akılla bilinemeyeceğini ve peygamber gönderilmeden önce her türlü vacipten zimmetin beri olduğuna (beraet-i zimmet) aklın delalet edeceğini söyler (Ravżatü’n-nažır, II, 504). Bu sebeple akıl, bir yandan hükümlerin ispatı hususunda yetersizken öte yandan hükümlerin nefyi konusunda şer‘i bir delil gelinceye kadar böyle bir hükmün yokluğuna delalet eder. Mesela beş vakit namaz konusunda şer‘i bir delilin bulunması, aynı zamanda istishab gereği altıncı bir vakitte ayrı bir namazın vacip olmadığının da delili olur.

Hanbeli usulünde, şeriat gelmeden önce kendisinden faydalanılan eşyanın hükmü konusunda, Ebü’l-Hasan et-Temimi haramlığı (hazar) hakkında şer‘i bir delil gelinceye kadar ibaha, İbn Hamid ve Ebû Ya‘la el-Ferra ise hazar üzere olduğunu söylemişlerdir. İmam Ahmed’den her iki görüşü destekleyen rivayetler nakledilmektedir. Fıkıh usulünün en önemli konularından birini teşkil eden eşyada aslolanın ibaha mı yoksa hazar mı olduğu hususundaki bu farklı rivayetlere rağmen Hanbeliler’in başka bir delil bulamadıkları zaman istishaba gitmelerinden ve onu re’ye alternatif olarak kullanmalarından dolayı (Ebû Zehre, s. 307-308; EI² [İng.], IV, 269), onların sistemlerine göre eşyada aslolanın mubahlık olması fikri tercihe daha layık görünmektedir.

İstishâb Nedir ? İstishab ne anlama gelir?

İstishab kısaca; geçmişte sabit olan bir hükmün, sonradan değiştiği bilinmiyorsa ve/veya değiştiğine dair bir delil bulunmuyorsa, aynı kalmasına hükmetmektir