Hanbeli Mezhebi Usul Kitapları

Hanbeli Mezhebi Usul Kitapları
Yazan : @Dünya Dinleri Tarih : Kategori : Hanbeli Mezhebi Literatürü Yorumlar : 0 Okunma : 3523 Beğen : 0

Hanbeli usul - i fıkhına dair günümüze ulaşan en eski eser, Ebu Ya‘la el - Ferra’nın el - Udde fi usuli’l - fıkh adlı kitabıdır (nşr. Ahmed b. Ali el - Mübareki, I - III, Beyrut 1980; I - V, Riyad 1414/1993). Yine onun usul, füru ve akaid konularıyla ilgili Kitabü’r - Rivayeteyn ve’l - vecheyn’inin usul - i fıkıhla ilgili bölümü Abdülkerim b. Muhammed el - Lahim tarafından el - Mesailü’l - usuliyye min Kitabi’r - rivayeteyn ve’l - vecheyn adıyla yayımlanmıştır (Riyad 1985). Ebu Ya‘la’nın el - Kifaye fi usuli’l - fıkh adında bir eseri daha bulunmaktadır (Brockelmann, GAL Suppl., I, 686). Bu eserlerden el - Udde fi usuli’l - fıkh, Ebu Ya‘la’nın çağdaşı olan Mu‘tezile usulcüsü Ebü’l - Hüseyin el - Basri’nin Kitabül - Mutemed’i ile Şafii usulcüsü İmamü’l - Haremeyn el - Cüveyni’nin (ö. 478/1085) el - Burhan’ı arasındaki bir dönemde yazılmıştır. el - Udde, Hanbeli mezhebinin görüşlerini anlatması sebebiyle orijinal bir eser olmakla beraber sistematik bakımından Ebü’l - Hüseyin’in el - Mutemed’ine çok benzemekte olup konu başlıkları dahi hemen hemen aynıdır. Bu durum, Ebu Ya‘la’nın söz konusu eseri yazmadan önce kendisi gibi Bağdatlı olan Ebü’l - Hüseyin’in eserini gördüğünü ve ondan faydalandığını göstermektedir (örnek için bk. II, 687). Eser, mezhebin günümüze ulaşan ilk usul kitabı olmakla birlikte kendinden önceki diğer mezhep usulcülerinin yazdıkları kitaplardan faydalanarak yazıldığı için gelişmiş bir sistematiğe sahiptir.

Fıkıh usulünde Hanbeli mezhebinin ikinci büyük eseri Ebü’l - Hattab el - Kelvezani’nin et - Temhid fi usuli’l - fıkh’ıdır (nşr. Müfid Muhammed Ebu Ameşe, I - IV, Cidde 1406/1985). Sistematik ve muhteva bakımından büyük oranda el - Udde’yi esas alan bu eser, daha sonra gelen hemen bütün Hanbeli müelliflerinin faydalandığı bir kaynak olmuştur. Bunlardan başka Ebü’l - Vefa İbn Akīl’in el - Vazıh fi usuli’l - fıkh (nşr. Musa b. Muhammed b. Yahya, Mekke 1404), Ebü’l - Ferec İbnü’l - Cevzi’nin Minhacü’l - vüsul ve el - Udde fi usuli’l - fıkh, Ebü’l - Ferec Nasihüddin İbnü’l - Hanbeli’nin Kitabü Akyiseti’n - nebiyyi’l - Mustafa Muhammed (nşr. Ahmed Hasan Cabir - Ali Ahmed el - Hatib, Kahire 1393/1973) adlı usul kitapları da bulunmaktadır.

Hanbeli usulünün en önemli eserlerinden biri, Muvaffakuddin İbn Kudame’nin Ravzatü’n - nazır ve cünnetü’l - münazır fi usuli’l - fıkh ala mezhebi’l - İmam Ahmed adlı kitabıdır (nşr. Abdülkerim b. Ali b. Muhammed en - Nemle, I - III, Riyad 1414/1993). Büyük ölçüde Gazzali’nin el - Müstasfa’sından faydalanılarak yazılan bu eseri Necmeddin et - Tufi Şerhu Muhtasari’r - Ravza (nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et - Türki, I - II, Beyrut 1407/1987) ve Abdülkādir Bedran Nüzhetü’l - hatıri’l - atır (I - II, Kahire 1342) adıyla şerhetmiştir. Mecdüddin Ebü’l - Berekat İbn Teymiyye’nin yarım bıraktığı, daha sonra oğlu Şehabeddin ile torunu Takıyyüddin İbn Teymiyye tarafından tamamlanan el - Müsevvede fi usuli’l - fıkh da bu alandaki bir diğer kaynaktır (nşr. Muhammed Muhyiddin el - Hatib, Kahire 1383/1964).

Bu temel eserler yanında Takıyyüddin İbn Teymiyye’nin el - İstihsan ve’l - kıyas (Kahire 1320), İkāmetü’d - delil ala ibtali’t - tahlil (Kahire 1328), Nakdü meratibi’l - icma (nşr. Hüsameddin el - Kudsi, Kahire 1357), Refu’l - melam ani’l - eimmeti’l - alam (nşr. Muhammed Züheyr eş - Şaviş, Dımaşk 1384/1962), Derü tearuzi’l - akl ve’n - nakl (nşr. Muhammed Reşad Salim, Kahire 1391/1971) gibi kitapları, İbn Kayyim el - Cevziyye’nin sahasının en önemli eserlerinden olan İlamü’l - muvakkıin (nşr. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, I - IV, Kahire 1374/1955) ve Şemseddin İbn Müflih el - Makdisi’nin Kitabü Usuli’l - fıkh (nşr. Fahd b. Muhammed Sedhan, I, Riyad 1401; II, Riyad 1404) adlı eserleri doktrinin gelişmesine büyük katkıları olmuştur. Alaeddin el - Merdavi’nin Tahrirü’l - menkūl fi tehzibi ilmi’l - usul ve bunun şerhi olan et - Tahbir fi şerhi’t - Tahrir adlı eserleri de meşhur usul kitaplarındandır. Merdavi’nin Tahrirü’l - menkūl’ünü Takıyyüddin İbnü’n - Neccar önce el - Kevkebü’l - münir adıyla ihtisar etmiş, daha sonra bu muhtasarı şerhederek buna el - Muhteberü’l - mübteker şerhu’l - Muhtasar adını vermiş ve eser Şerhu’l - Kevkebi’l - münir adıyla basılmıştır (nşr. Muhammed ez - Zühayli - Nezih Hammad, I - IV, Dımaşk 1400/1980).



Yazar Hakkında

  • @Dünya Dinleri

    @Dünya Dinleri

    Bırakın Fikirleriniz Özgür Kalsın ! https://www.alternatifforum.org

    Dunyadinleri.Com Yöneticisi