Hakim ya El-Hakim Bi-Emrillah ya da tam adı El-ḥākim Bi-Emrullah El-Manṣūr Ismāil bin El-Azīz Bin El-Mu`izz Li-Dīnallah Ma`d al-Fāṭimīye, (Türkçe: Allah'ın Emriyle Hükümdar) (Arap yazısı: (الحاكم بأمر الله المنصور بن العزيز بالله بن المعز لدين الله معد الفاطمي)) (d. 13 Ağustos 985 - ö. 1021) 6. Fatımi halifesi. Dürzile rce "El-Hâkim Ki-Emrillâh" (Allah'ın emriyle Hükmeden) olarak bilinir. Asıl adı Ebû ʿAlî el-Mansûr, lakabı ise "Târik’ûl-Hâkim Bi-Emrillâh"tır.

Yaşamı

Babası El-Aziz Billah'ın ölümü üzerine 996'da altıncı Fâtımî Hâlifesi olarak tahta çıktı.

Yaşının küçüklüğü nedeniyle vasiliğine hadım köle Bercevan getirildi. Dinsel taasupla birleşen acımasız kişiliği, devlet yönetiminde başarısız olan vasili Bercevan'ı öldürttükten (1000) sonra ortaya çıktı; onu öldürterek yönetimi bütünüyle üstlendi.

Halifeliğinin ilk dönemlerinde çoğunluğu Sünni olan halk arasında Şiî-İsmâ‘îlî inançları yaymaya çalıştı. Bu amaçla 1005'te, “Dar’ûl-Hikmet” adıyla bir akademi kurdu.

Yahudilerin ve Hıristiyanların yanı sıra Sünniler üzerinde de baskıcı bir politika izleyen, bu arada çok sayıda devlet adamını öldürten Hakim, Hamza el-Zuzani ve İsmâ‘îlî Dâ’îler Hamza ibn Ali ibn Ahmed ile yardımcısı Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî'yi İsmâ‘îl’îyyeMezhebi'nin yayılması için görevlendirdi. Birincisi 1008/09'da olmak üzere, içki kullanımıyla bazı yiyecekleri yasaklayan ve kadınlara ilişkin yeni düzenlemeler getiren fermanlar çıkardı.

Bunların benimsenmesi için uyguladığı baskılar, gittikçe artan keyfilik ve zulüm eğilimi ayaklanmalara yol açtı. Fesatlık çıkardıkları gerekçesiyle Beni Kurre kabilesinin bazı mensuplarını öldürttü ve hapsetti, mallarına da el koymuştu. Beni Kurre kabilesi içinde etkili biri olan Endülüs Emevilerinden Ebu Rekve adlı bir emirin Beni Kurre ile Halife El-Hakim arasındaki husumetten istifade ederek başlattığı ayaklanma Beni Kurre, Zenate ve Kitame kabilelerince desteklendi.[1] Mısır'ı ve başkenti tehdit eden bu ayaklanma büyük zorluklarla bastırılabildi.

Hakim, olasılıkla bu ayaklanmanın ve yıllardan beri süren kıtlığın etkisiyle Sünniler ile uzlaştı. Artık eskisinden farklı bir tutum izleyen Hakim, dîni konularda hoşgörülü davrandı, bu alandaki cezaları kaldırdı. Hatta, yalnızca İsmâ‘îl’îyye Mezhebi ile ilgili ibadetleri kaldırarak açıkça Sünnilik'e geçti. Bundan sonra sürekli değişen fermanları ile bazen İsmaililik'e bazen Sünnilik'e eğilim gösterdi. Ancak gayrimüslimler üzerindeki baskıyı azaltmadı.

Derezîler 'in ortaya çıkışı

1017'de İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı) öğretisi ve Tevhîd Dâvâsı Baş İmamı olarak atadığıHamza ibn Ali ibn Ahmed'in yardımcılarından El-Ehrem ve Neştekin ed-Derezîtarafından ilâhlığı (yani Allâh’û-Celle-Celâle’hû'nun Hâlife Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh'ta gözüktüğü) ilân edildi. Böylece Derezîler adı verilen yeni bir Şii mezhebi ortaya çıktı. Bu yeni inancın açıkça propagandasının yapılması Sünni topluluğun tepkisiyle karşılaştı;ed-Derezî'nin saklandığı halifenin sarayı kuşatıldı. Ancak Hakim, Neştekin ed-Derezî'yi halktan gelen şiddetli tepkiler karşısında tutuklatarak i'dam etmek zorunda kaldı.Derezî'in taraftarları ise Lübnan kaçmayı başardılar. Lübnan'a kaçan ed-Derezîyandaşları ise orada Allâh’ûr-Râhman’ûr-Râhîym'in El-Hâkim bi-EmrʿAllâh'ta yeniden doğuşuna ilişkin görüşlerini yaymağa devam ettiler ve bu görüşleri benimseyenler onun adıyla Derezîler olarak anılan topluluğu oluşturdular.

Ölümü

Hakim ayaklanmacılara çok sert davrandı; ayaklanmanın başladığı Fustad üzerine bir intikam harekatına girişti, asker göndererek pek çok kişiyi ağır biçimde cezalandırdı. Türkve Berberi ayaklanmacılar ile halifenin Siyah askerleri arasındaki çatışmanın iyice şiddetlendiği bir sırada, 23 Şubat 1021'de Hakim birden ortadan kayboldu. Sevenleri tarafından "gayba" haline geçtiği söylentisi hızla etrafa yayılarak ölümü gizlenmeğe çalışıldı. Kız kardeşi Sitt’ül-Müluk tarafından öldürüldüğünü ileri sürenler olduğu gibi Mısır'da görüşlerini yaymasının olanaksızlaştığını anlayarak ülkeden kaçtığını savunanlar da vardır. Hükümdarlığı sırasında adını taşıyan astronomi cetvelleri çizdirdi.

Hatırası

Dürziler , Hakim'i günümüzde de saygıyla anarlar, Hakk Teâlâ'nın onda belirdiğine inanarak yeniden dünyaya gelmesini beklerler. Hakim'in Tevhîd Dâvâsı'nı başlattığı 1017 yılı Dürzîler tarafından takvim başlangıcı biçimde değerlendirilir.

Kaynakça

[1], https://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/780/10003.pdf.

DÜRZİLER , DÜRZÜLER, DÜRZÜ, DÜRZİLİK NEDİR NEYE İNANIRLAR ?