Yahudi takviminin Yılbaşı, Roş Aşana deyince ilk akla gelen şofar, her zamankinden biraz daha uzun sinagog saatleri, yemekte ekmeği şekere, elmayı, bala batırmak, elma reçeli yemek gibi ritüeller aslında olayın sadece ufak bir bölümünü oluşturur. Yalnızca Pesah değil, Roş Aşana akşamı yemeklerini de bir seder-düzen çerçevesinde yapmak, Talmud zamanından beri geleneklerimiz arasında yerini alıyor.

Talmud’a göre (Orayot 12a), Abaye*, bayram sofrasında simgesel değerleri ve anlamları olan belirli yiyeceklerin yenilmesinin, gelecek sene için iyi bir alamet olduğunu öğretir. Vücudun diğer tarafları nasıl başı-roş’u takip ederse, senenin diğer günleri de senenin baş’ını, Roş Aşana’yı takip eder.

Bayram sofrasındaki bu alametler, bizim gelecek sene için umutlarımızı, dileklerimizi ve vizyonumuzu dile getirir. Bu simgesel yiyecekleri yerken, hayatın basit anlamda sadece ‘başımıza gelen’ bir şey olmadığını, hatta sadece Tanrı’nın Ellerine bıraktığımız bir konu da olmadığını, hayatın ancak Tanrı ve insan ortaklığı ile gerçekleştiğini ilan etmiş oluruz. Bu yiyecekler tat alma duyumuzu canlandırırken, aynı zamanda kalbimizi ve aklımızı da canlandırır, böylece önümüzdeki senenin istediğimiz şekilde gelişmesi için bizim de bir şeyler yapmamız gerektiğinin bilincine varmış oluruz.

Roş Aşana sederindeki simgesel yiyecekler masadakilere verildiğinde yenilirken söylenen kısa dua, o yiyeceğin simgelediği şey ile bizim gelecek sene hakkındaki umutlarımızı birleştirerek, yeni yıl için dileklerimizi ifade etmemizi sağlar.

Roş Aşana’nın her iki akşamı, bu yıl 24 Eylül Çarşamba akşamı ile 25 Eylül Perşembe akşamı kurulan sofra, yeni yıl için dilekleri simgeleyen yiyeceklerle donatılır ve her iki gece de yemek ve dualar bir düzen çerçevesinde gerçekleşir.

Tören

Roş Aşana’nın iki gecesindeki küçük törende, cemaatler arası farklılıklar görülse de, İstanbul’daki geleneğe göre tören, aşağıdaki gibidir:

KİDUŞ: Bayramın her iki gecesinde; bu yıl 24 Eylül Çarşamba akşamı ve 25 Eylül Perşembe akşamı, sinagogdan eve gelindiğinde şarap eşliğinde Kiduş yapılır.

Şabat olmadığı için “Savri Maranan!.” ile başlanır ve devam edilir:

“Savri Maranan! Lehayim!

Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Agefen. (Amen)

Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam, Aşer Bahar Banu Mikol Am, Veromemanu Mikol Laşon, Vekideşanu Bemitsvotav. Vatiten Lanu, Ad. Elo-enu, Beaava, Et Yom Azikaron Aze, Et Yom Tov Mikra Kodeş Aze, Yom Terua, Mikra Kodeş, Zeher Litsiyat Mitsrayim, Udvareha, Malkenu, Emet Vekayam Laad.

Baruh Ata Ad.mMeleh Al Kol Aarets Mekadeş Yisrael Veyom Azikaron. (Amen)”

Ve her iki gece de Kiduş’ta ‘Şeeheyanu’ berahası (şükür duası) söylenir.

“Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam, Şeeheyanu Vekiyemanu Veigianu Lazeman Aze.(Amen)”

“Kutsalsın Sen Ad. Tanrı’mız, Evren’in Kralı, Bizi Yaşatan, Ayakta Tutan ve Bu Günlere Eriştiren.”

İkinci akşam söylenen Şeeheyanu Berahası’nda masaya nar getirmek adettir. Bulunamıyorsa yeni bir kıyafet, yeni bir gömlek, takım elbise vb. üzerine de söylenebilir. Onlar da yoksa yine söylenebilir.

NETİLAT YADAYİM: Kiduş’tan sonra Netilat Yadayim ritüeline uygun şekilde eller yıkanır. Bu pasuğu söylemeyi adet edinmiş kişiler, Netilat Yadayim* berahasından önce bu pasuğu söyler:

“Seu Yedehem Kodeş Uvarehu Et Ad.

*Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav, Vetsivanu Al Netilat Yadayim.”

“Ellerinizi Kutsal’a (Tanrı’ya) Doğru Yükseltin ve Tanrı’yı Kutsayın:

Kutsalsın Sen Ad. Tanrı’mız, Evren’in Kralı, Bizleri Mitzvalarıyla Kutsayan ve Bize Ellerimizi Yıkama Mitzvasını Veren.”

AMOTSİ: İki bütün ekmek üzerine beraha söylenir. Amotsi berahasını söylemeden şu cümleyi okumak adettir:

“Ene Kol Eleha Yesaberu, Veata Noten laem Et Ohlam Beito

Poteah El Yadeha, Umasbia Lehol Hay Ratson

Baruh Mekadeş Yisrael Veyom Azikaron:”

“Herkes Umutla Gözlerini Sana Doğru Çevirir ve Sen Onlara Gıdalarını Zamanında Verirsin.

Elini Aç ve Tüm Canlıların İsteklerini Yerine Getir.

Kutsaldır İsrailoğullarını ve Anımsama Günü’nü Kutsayan.”

Ekmek kesilir ve Türk Sefarad Cemaati’nde şekere veya bala batırılır. Bunun amacı, yeni yılın şeker ve bal gibi tatlı geçmesini dilemektir.

“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Amotsi Lehem Min Aarets”

“Kutsalsın Sen Ad. Tanrı’mız, Evren’in Kralı, Topraktan Ekmek Çıkaran.”

*Abaye: Babil’de üçüncü yüzyılda yaşamış olan Yahudi Talmud hahamlarından

ROŞ AŞANA DUA SAATLERİ 5775-2014

24/09/2014

(Çarşamba Akşamı - Erev Roş Aşana)

Minha: 18:20 Arvit: 18:40

Birinci Gün İkinci Gün

25 Eylül 2014 - (Perşembe günü)

Tefila: 08:00 08:00

Teilim: 15:40 16:10

Minha: 17:40 18:10

Taşlih: 18:10

Arvit: 18:40 18:40

27 Eylül 2014 - Şabat

Tefila: 08:00

Minha: 18:40

Motsae Şabat: 19:21

Şalom Gazetesi