"Bence sana çorap lazım."Mihmandarımız ve çevirmenimiz Alon, otelde buluşur buluşmaz bana böyle diyor.

Üzerimde zaten yerlere dek uzanan bir etek ve bol bir gömlek var, kendimi gayet iyi örtünmüş hissediyorum.

Ama Alon düz sandaletlerimden görünen ojeli ayak parmaklarımın, konuşacağımız muhafazakar Yahudi kadınlar için müstehcen kaçabileceği görüşünde.

Oysa Kudüs'te yanımda çorap yok. Arkadaşım Mark odasına çıkıp, bir çift lacivert çorap getiriyor; ben de acil durumlarda kullanılmak üzere bunları çantama tıkıştırıyorum.

Peşin hükümler ilginç şeyler -- özellikle de onları sorguladığınızda. Biz İsrail'deki köktendinci Yahudi cemaatle ilgili bir program yapmanın zor olacağını düşünmüştük.

Ne Yahudi ne de İsrailli olan Mark ve benimle konuşmak istemeyeceklerini düşünmüştük. Hele ben, bir kadındım üstelik... Benimle aynı odada bulunmayı bile kabul etmezlerdi belki.

Haredi Yahudileri bir bakışta ayırt etmek mümkün, özellikle de lüle lüle favoriler bırakan, geniş kenarlı şapkalar takan, tek renk giyinen erkeklerini. Ama bu cemaat siyah-beyaz olmaktan çok uzak.

Siyah beyazın ara tonları

Matrix Global'i ziyaret ettiğimizde bunu anlamaya başlıyorum. İsrail'in hızla büyüyen yüksek teknoloji sektöründen büyük bir yazılım şirketi.

Çok ünlü uluslararası şirketlere hizmet veren bu firmada binden fazla Ortodoks Yahudi kadın çalışıyor.

Matrix Global'in yöneticisi, Libbi Affen. Matrix'e katılmadan önce de İsrail Dışişleri Bakanlığı'nda Bilgisayar Bölümü başkanıymış.

Yanında çalışan kadınlar da onun kadar kalifiye. Ortodoks Yahudilerin gittiği Yeşiva okullarında erkek çocuklar ağırlıklı olarak dini metinleri incelerken, kızların müfredatı normal İsrail okullarınınkinin aynısı.

Ve kocalar dini metinleri incelemeye devam ederken (bazıları hiç maaşlı bir işte çalışmamış), kadınlar genelde büyük ailelerin geçimini tek başlarına sağlıyor.

Libbi'nin altı çocuğu var. Kocası yıllarca hahamlık yaptıktan sonra şimdi kendini yeniden dini metinlere vermiş.

Dolgu topuklu sandaletlerinin üzerinde merdivenleri inip çıkar, ofislerini bize gösterirken, evli kadınlardan çoğunun kocalarının dini eğitimlerini sürdürmesini istediğini anlatıyor.

Evdeki dengeler

İş hayatındaki bu güçlü konumunun, evdeki dengeleri değiştirip değiştirmediğini soruyorum. Yanıtı:

"Bir arkadaşım bana ne dedi biliyor musunuz? 'Libbi, iş yerinde Margaret Thatcher gibisin ama evde tereyağından farkın yok' dedi."

Buradaki kadınlar, yazılım mühendisleri ve programcılar yani dünyanın en modern endüstrisinde çalışan profesyoneller. Ama çok sıkı kurallara bağlı olarak çalışıyorlar.

İş toplantısına giden bir kadına mutlaka birisi eşlik ediyor. Matrix'te yalnızca kadınların girebileceği mutfaklar var.

Koridorlarda dolaşan bir haham bile var. Kadınların sorularını yanıtlamakla kalmıyor, ekran başında nelere baktıklarını da denetliyor.

İnternette işleriyle ilgili her türlü içeriğe erişim serbest. Ama özel bir şeye, örneğin otobüs saatlerine bakmak istediklerinde bunu ortak kullanım alanlarına konan başka bilgisayarlarda yapmaları gerekiyor.

Bu bilgisayarlarda uygunsuz içeriğe erişimi engelleyen filtreler var. Libbi "Bizim çalışanlarımızı Facebook'a bakarken bulamazsınız." diyor.

Libbi sistemi denetlemekten memnun, Hahamlar Konseyi'ni memnun edecek her türlü düzenlemeyi yapıyorlar.

Ancak iPhone'unu çıkarınca (ki iPhone bazı Ortodoks Yahudi çevrelerde neredeyse bir silah muamelesi görüyor), çalışanları için geçerli olan kuralların her zaman ona uygulanmadığını anlıyorum.

"Ben iki dünya arasında bir köprüyüm." diye açıklıyor, "Müşterilerle görüşüyorum, hem Haredi, hem de Haredi olmayan çalışanlarım var. Kısa mesaj ve e-posta olmadan işimi yapmam mümkün değil."