Şafii Mezhebi Şeri Delillerinde Kıyas'ın Yeri

Şafii Mezhebi Şeri Delillerinde Kıyas'ın Yeri
Yazan : @Dünya Dinleri Tarih : Kategori : Şafii Mezhebi Usülü Yorumlar : 0 Okunma : 1816 Beğen : 0

Füru meselelerinde kıyası geniş biçimde kullanmış olan Şafii bu kavramın teorik boyutunu aynı düzeyde işlememiş, dönemin ihtiyaçları gereği er-Risale’de yoğunluğu sünnet konusuna verdiğinden bu hususu özet halinde ve kıyas-istihsan karşıtlığı ekseninde ele almıştır. Şafii sonrasında aynı çizgi içinden yetişen Davud ez- Zahiri’nin kıyasa karşı cephe alması Şâfiî çevrelerini tedirgin etmiş ve kıyası savunma telaşına düşürmüştür. Bu arada Hanefiler’in istihsanı belli bir disipline kavuşturmasıyla istihsana karşı yumuşama eğilimine girilmesi kıyas konusunun daha bağımsız biçimde işlenmesine zemin hazırlamış, özellikle Gazzali, diğer usul konuları gibi kıyası daha rafine hale getiren dikkate değer bir faaliyet gerçekleştirmiştir. Usul konularında hocası Cüveyni’den farklı olarak kelamdan ziyade Grek mantığına dayanan Gazzali, akıl yürütme biçimi olarak analoji formundaki usuli kıyasın bilgi değeri açısından zannilik ifade ettiğini, bunların mantıki kıyas formuna dönüştürülmesi halinde kesinlik ifade edecek duruma geleceğini belirtip kıyasa dair incelemelerinde bir dönüştürme girişiminde bulunmuştur. Fehve’l-hitab (evleviyet) yoluyla hüküm elde edilmesinin kıyas veya mefhumun delaleti sayılması gibi görüş ayrılıkları lafzi iken istidlal yoluyla illeti belirlenen kıyas türlerindeki ihtilaf esasa ilişkindir. Mesalih-i mürselenin kriter alınması hususunda Şafiiler, Malikiler kadar esnek ve rahat davranmaz. Şafiiler’e göre kıyas her alanda işletilebilecek bir yöntemdir. Sadece tecrübe ile veya yapısı gereği bazı konular kıyasa elverişli olmayabilir. Mesela hayız, nifas, hamilelik gibi hususlarda asgari ve azami sürelerin belirlenmesinde kıyas yürümez. Yine ancak nakil yoluyla bilinebilecek hususlara ait bilgi de kıyas yoluyla elde edilemez (a.g.e., s. 98).



Yazar Hakkında

  • @Dünya Dinleri

    @Dünya Dinleri

    Bırakın Fikirleriniz Özgür Kalsın ! https://www.alternatifforum.org

    Dunyadinleri.Com Yöneticisi