Selefiyye, (Arapça: السلفية) bir İslam dini itikat mezhebi.

Eş'arilik ve Matüridilik kurulana kadar Sünni Müslümanlar itikadi yönden Selefiyye'ye bağlı sayılırdı. İslam tarihindeki en eski hareketlerden biri olan kadim selefi gelenek; Ehli sünnet-i hassa, Ehli hadis, Eshabul hadis gibi isimlerle de anılmaktadır. Muhaddislerin temsil ettiği bir ekol olması, katı nakilci tavrı, aklı öncelemekten kaçınması, kıyas ve rey gibi metodlara itibar etmemesi ile meşhurdur. Bu noktada Kufe'de başlayıp Irak'ta kurumsallaşan Ebu Hanife'ye bağlı rey ekolü ile ters düşer. Hanbeliliğin de kurucusu olan imam Ahmed bin Hanbel ile ilk devresini yaşayan selefilik, Harranlı İbn-i Teymiyye ile ikinci aşamasını geçirdi. Günümüzde de devam eden üçüncü kuşağın öncüsü, 18. yüzyılın başında doğmuş olan Muhammed bin Abdülvahhab'dır. Selefiyye terimi çoğu kez Hanbeli ekolü içerisinden yetişmiş bir alim olan, Muhammed bin Abd ul-Vahhab'ın öğretilerini benimseyen, İslam Coğrafyası'nda karşıtları tarafından yaygın şekilde Vahhabilik olarak tanımlanan inanç sistemine mensup kişileri tanımlamak için kullanılmaktadır.

Selefiyye itikadi konulara aklın karıştırılması konusunda Mu'tezile mezhebinin tam tersidir. Mu'tezile mezhebi aklı birinci sıraya koymakla beraber akıl ile naklin çeliştiği durumlarda aklı kullanarak tevile gider ve genel olarak felsefeci bir tutum benimserken, Selefiyye mezhebi ise itikadi konularda akla yer vermez, sadece nakil (Kur'an ve Sünnet) ile hareket eder. Müteşabihler konusunda, müteşabihi olduğu gibi kabul ederken kastedilen manayı insanların bilemeyeceğini, konunun manasını Allah'a havale ettiklerini belirtirler.

Örneğin; Fetih suresi 10. ayette (48/10) geçen Allah'ın eli ifadesi Hamdi Yazır'ın Türkçe Kur'an Meâline göre ayetin meâli şöyledir: "Her halde sana biat edenler ancak Allah'a biat etmiş olurlar. Allah'ın eli (kudreti) onların elleri üstündedir. Onun için her kim cayarsa yalnızca kendi aleyhine caymış olur. Her kim de Allah'a verdiği sözü yerine getirirse O da ona yarın büyük bir mükafat verecektir." E. Hamdi Yazır, eli ifadesini Selefiyye gibi ele almayıp kudreti şeklinde parantez içinde açıklamada bulunmuştur. Bununla birlikte Selefiyye gibi çeşitli mezheplerde yukardaki örnekte yer alan metinde açıklandığı gibi, bu ve benzeri ifadeler daha zahirî boyutta alınır ve aklî bir şekilde tevil edilmez. Selefilerde bu gibi müteşabih ayetleri "Allah bir eli olduğunu ayette belirtmiştir, buna göre bir eli vardır fakat bu elin keyfiyeti (nasıllığı) nedir biz bilemeyiz, bunu Allah'a havale ederiz." şeklinde cevaplandırırlar. Hiçbir şekilde tevile gitmezler.

Selefiyye mezhebi, akıl ve nakil (Kur'an ve Sünnet) konusunda mutlak nakle inanır ve aklı sahih nakle tabi görür. İman esasları ile ilgili konularda Kur'an ve Sünnetteki açıklamalar ile yetinip bunları aynen kabul eder. Bu kabule müteşâbihler de dahildir, te'vîl (görünür anlam dışında bir başka anlamda kabul etme) etmemekle beraber cisimleştirme (yani tecsîm) de yapmazlar.[1]

Genellikle Hanbelî fıkıh mezhebine bağlı olanlar itikadda Selefidirler. Ancak Selefiler fıkıhta mezheb taklidini benimsemedikleri için kendilerini bir mezhebe bağlı saymazlar. 4 büyük imamı esas alırlar, hâdis ilmine ve alimlerine çok önem verirler, itikâd olaraksa İbn Teymiye'yi Şeyhülislam olarak görürler ve dini belli bir konuda ihtilaf varsa genel görüşe yani icma'ya uyarlar. Bugün Selefilerin en yoğun olduğu bölge Suudi Arabistan'dır.

İman Görüşü

Büyük Selef alim ve muhaddislerinin iman konusundaki görüşü genelde şöyledir:[2]

İman kalp ile tasdik, dil ile ikrar ve azalarla ameldir.

Selefiyye'ye göre amel imanın bir parçası olduğu için, eğer amellere gereken özen gösterilmezse, iman hem nicel hem de nitel açıdan azalır. Tam tersinde; eğer amellere çok fazla önem verilirse ve şahıs ameli yönden kendisini geliştirirse, imanı hem nicel hem de nitel açıdan artar.Nitekim Kur'an ve Hadislerde bu hususta pek çok delil vardır.

Notlar

1. ^ TDK Güncel Türkçe Sözlük, tevil
2. ^ sf 24-26, "İman-Küfür Sınırı", Ahmed Saim Kılavuz. Marifet Yayınları, İstanbul, 1990